در استان یزد که به‌عنوان یکی از نواحی مهم باستانی و تاریخی کشور ایران، از شهرت و آوازه‌ای مثال زدنی در سراسر جهان برخوردار است، همانند سایر استان‌های دیگر، شیرینی‌های مخصوص و محلی یافت می‌شود که بیانگر فرهنگ، هنر و اقلیم خاص این منطقه‌ی دیدنی و شگفت‌انگیز است. از جمله‌ی این خوراکی‌های بومی می‌توان به باقلوا، لوز ترحیمی، کیک یزدی، کیک تخته‌ای، حاجی بادام، نان‌ برنجیِ، نان پنجره‌ای (منقا)، نقل یزدی، قطاب، پشمک، آب‌نبات مغزی، سوهان آردی، سوهان خانی، نان نارگیلی و باقلوا شامی اشاره کرد. در ادامه‌ی این مقاله، به معرفی برخی از رایج‌ترین و محبوب‌‌ترین آن‌ها می‌پردازیم.

قطاب

با شنیدن کلمه‌ی قطاب، بی‌اختیار تصویر بافت تاریخی استان یزد، در ذهنمان نقش خواهد بست. شیرینی وصف‌نشدنی این خوراکی فوق‌العاده لذیذ، پودر قندی که هنگام برداشتن هر تکه از آن، بر انگشتانمان می‌نشیند و فروبردن انگشت در دهان برای مزه‌مزه کردن طعم بی‌نظیرش، بسیار لذیذ و دوست‌داشتنی است. قطاب یکی از مشهورترین و محبوب‌ترین شیرینی‌های سنتی است که در استان یزد طبخ می‌شود. این شیرینی در دو نوع سنتی یزدی و عسلی توسط مردم این استان تهیه می‌شود. قطاب یزدی از دو قسمت تشکیل شده که به لایه‌ی خارجی و مغز داخلی شناخته می‌شود. لایه‌ی خارجی نانی است که در روغن فراوان سرخ می‌شود و از آرد گندم، شیر، ماست و زرده‌ی تخم‌مرغ تشکیل شده است. زنان هنرمند یزدی، این لایه را پس از سرخ کردن، درون پودر قند می‌غلطانند. مغز داخلی نیز از مخلوط پودر بادام، پودر قند و هل تهیه می‌شود. قطاب عسلی نیز تفاوت کوچکی با قطاب یزدی دارد و آن هم ماده‌ای است که به‌عنوان شیرین‌کننده مورد استفاده قرار می‌گیرد. در تهیه‌ی قطاب عسلی به‌جای پودر قند، از عسل استفاده می‌کنند. اغلب مردم استان یزد، این خوراکی لذیذ و دلپسند را هنگام عصر و همراه فنجانی چای تازه دم، میل می‌کنند.

کیک یزدی

یکی دیگر از مشهورترین شیرینی‌های سنتی تهیه شده در استان یزد، کیک یزدی نام دارد که امروزه از طرفداران بسیاری در سراسر ایران برخوردار است. این خوراکی لذیذ از جمله شیرینی‌های معطر و خوشمزه به شمار می‌آید که علاوه بر این استان تاریخی، در بسیاری از مناطق کشور تهیه و طبخ می‌شود. یکی دیگر از هنرمندی‌های مردم خوش‌ذوق و باسلیقه‌ی استان یزد که در مراسم‌های مذهبی و پذیرایی از میهمانان، بیش از سایر محفل‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. زنان هنرمند و مادران کدبانوی یزدی، برای طبخ کیک یزدی از آرد، ماست، وانیل، نمک میوه، تخم‌مرغ، جوش شیرین و پودر شکر برای تهیه‌ی آن استفاده می‌کنند. طبخ این کیک سنتی بسیار آسان بوده و با کمی دقت می‌توانید آن‌را در منزل تهیه کنید.

باقلوا یزد

باقلوا شیرینی محبوب و سنتی ایرانی است که در برخی استان‌ها مانند استان قزوین به‌عنوان نوعی شیرینی سنتی و بومی تهیه و طبخ می‌شود. مردم استان یزد نیز گونه‌ی دیگری از این شیرینی‌ را (لوز پسته، لوز بادامی یا بیدمشک، لوز نارگیلی، لوز مخلوط دورنگ و لوز ترحیمی) به‌عنوان شیرینی سنتی دیار خود تهیه و طبخ می‌کنند که به باقلوای یزد شهرت دارد. خوراکی مطبوع، لذیذ، محبوب و دوست‌داشتنی که با صرف زمان، صبر و سلیقه‌ی کدبانوهای ایرانی، به‌راحتی می‌توان آن‌ را در منزل تهیه کرد و از طعم و مزه‌ی خانگی این شیرینی سنتی، لذتی شگرف برد. در استان یزد هنرمندان آشپزی با استفاده از زرده‌ی تخم‌مرغ، روغن، بکینگ‌پودر، کره، نمک، گلاب، آردسفید، شکر، آب، پودر پسته، پودر بادام، هل و پودر قند به طبخ باقلوای مخصوص استان‌شان می‌پردازند.

پشمک یزدی

شیرینی سبک همچون پر کاه، نرم مانند پنبه، شیرین چون عسل و بسیار لذیذ و دوست‌داشتنی است که به‌عنوان خوراکی سنتی و بومی استان یزد در سراسر کشور شناخته می‌شود. گردشگران بسیاری هنگام سفر به شهر تاریخی یزد، با مراجعه به مراکز فروش این شیرینی سنتی، این سوغاتی شیرین را برای عزیزان خود فراهم می‌کنند. مردم این استان با استفاده از شکر، آرد، روغن جامد، سرکه و آب به طبخ و تدارک پشمک معروف یزدی می‌پردازند. پیشنهاد می‌کنیم هنگام سفر به این استان خاطره‌انگیز، از خرید آن غافل نشوید.

شیرینی پنجره‌ای (شیرینی منقا)

شیرینی پنجره‌ای یا شیرینی‌ منقا، یکی دیگر از خوراکی‌های سنتی و محلی استان یزد محسوب می‌شود. این شیرینی بومی با شکل ظاهری و طعم متفاوتی که نسبت به سایر همنوعان خود دارد، از جایگاه خاصی بین مردم این استان برخوردار است. از مهم‌ترین ابزاری که برای طبخ شیرینی منقا لازم و ضروری است، قالبی است که برای شکل‌دادن به شیرینی هنگام سرخ شدن در روغن، مورد استفاده قرار می‌گیرد. البته در نبود این قالب‌ها هم می‌توان به تهیه‌ی شیرینی منقا پرداخت. آشپزان این خطه از سرزمین‌مان برای تهیه و طبخ شیرینی منقا از نشاسته، گلاب، آب، آرد برنج، آرد سفید، تخم‌مرغ، زعفران، پودر قند و روغن استفاده می‌کنند. تهیه‌ی این خوراکی لذیذ و مطبوع بسیار آسان است و در مدت زمانی نه چندان زیاد، آماده می‌شود.

نان سوروک یزد

یکی از نان‌های سنتی و بومی استان یزد، نان سوروک نام دارد که بانوان هنرمند یزدی معمولا آن‌را برای شب‌نشینی‌های دوستانه طبخ می‌کنند. نوعی نان روغنی بسیار لذیذ و مطبوع که طرفداران بسیاری را نیز از آن خود کرده است. مردم این استان معتقدند این نان را تا داغ است باید مصرف کرد، چراکه طعم سوروک داغ، بسیار دلنشین‌تر از زمانی است که سرد شده باشد. روی این نان سنتی را آغشته به شکر می‌کنند، اما برخی از مردم این استان ترجیح می‌دهند نان سوروک را با پنیر و سبزی میل کنند. بانوان کدبانوی یزد، برای طبخ آن از آرد نان سنگک، آب، نمک، تخم گشنیز، گل‌رنگ، مایه‌ی خمیر و روغن کنجد تهیه می‌کنند. پیشنهاد می‌کنیم این خوراکی فوق‌العاده خوش‌طعم سنتی را در منزل تهیه کرده و از میل کردن‌ آن لذت ببرید.

شیرینی حاجی بادام

حاجی بادام شیرینی نقلی‌های لذیذ، خوشمزه، معطر و یکی از پرمصرف‌ترین خوراکی‌هایی است که جایگاه خوبی در بین خانواده‌های ایرانی از آن خود کرده است. این شیرینی دوست‌داشتنی یکی از انواع شیرینی‌های سنتی و بومی در استان یزد است که به‌دلیل استفاده از بادام، مقوی و پرخاصیت نیز محسوب می‌شود. این شیرینی در بسیاری از شهرهای کشور همچون کاشان نیز در وسعت زیادی طبخ می‌شود. مردم استان یزد برای تهیه و تدارک حاجی بادام از گلاب، زرده‌ی تخم‌مرغ، جوش‌شیرین، پودر قند، هل و بادام استفاده می‌کنند. قطعا با کمی هنر و ذوق آشپزی شما هم می‌توانید این شیرینی دوست‌داشتنی و لذیذ را تهیه کرده و اوقات شیرینی را در کنار اعضای خانواده‌ی خود سپری کنید.

سوهان آردی

همانگونه که می‌دانیم سوهان، از شیرینی‌های سنتی و بومی استان قم به شمار می‌آید. در مقاله‌ی شیرینی‌های سنتی این استان، مفصل به معرفی این شیرینی‌ اصیل ایرانی پرداختیم. اما مردم استان یزد نیز نوعی سوهان را که به سوهان آردی مشهور است، به‌عنوان شیرینی سنتی سرزمین خود به همگان معرفی کرده‌اند که در نوع خود بسیار لذیذ و پرطرفدار است. این خوراکی خوشمزه هم‌اکنون در سراسر ایران شناخته شده و روزانه سفارشات بسیاری از استان یزد به سراسر ایران و حتی خارج از مرزهای این کشور ارسال می‌شود. مردم این استان باستانی و کهن، برای طبخ و تهیه‌ی سوهان آردی از جوانه‌ی گندم، آرد گندم، روغن حیوانی، شکر، جوهر لیمو، پودر هل، زعفران، روغن مایع و عرق هل استفاده می‌کنند.

نقل یزدی

در کنار تنوع بسیاری از شیرینی‌های سنتی موجود در استان یزد، خوراکی کوچک و نقلی که به همین نام شهرت دارد، طرفداران و مصرف‌کنندگان خاص خود را در سراسر ایران یافته است. این شیرینی که همگان به نقل یزدی می‌شناسیم، خاطرات خوب و شیرین کودکی و گذشته را در ذهنمان تداعی می‌سازد. مراسم و تشریفات ازدواج از جمله‌ زمان‌هایی است که بازار خرید و تهیه‌ی نقل یزدی را گرم و پرهیاهو می‌کند. مردم استان یزد، که در شیرینی‌پزی شهره هستند با ترکیب موادی مانند آب، شکر و تارتار و به آسان‌ترین روش ممکن به تهیه و طبخ نقل‌های دوست‌داشتنی و محبوب خود می‌پردازند. آن‌ها در برخی موارد از پودر هل، بادام، پسته و سایر تنقلات دلخواه به‌عنوان مغز نقل‌های تهیه شده‌ی خود استفاده می‌کنند.

نان برنجی یزدی

نان‌برنجی‌ یزدی، نمونه‌ی دیگری از انواع شیرینی‌های خوشمزه، خوش‌عطر و سنتی است که در رژیم غذایی مردم استان یزد وجود دارد. همان طور که می‌دانید این خوراکی لذیذ در بسیاری از شهرهای ایران نیز با توجه به اقلیم و سلیقه‌ی مردم آن منطقه تهیه و طبخ می‌شود. مردم استان یزد با استفاده و ترکیب موادی مانند آرد برنج، شکر، تخم‌مرغ، آرد سفید، روغن، هل و گلاب آن‌ را تهیه کرده و مصرف می‌کنند. نان‌برنجی‌های این استان از شهرت بسیاری برخوردار است و هر ساله بویژه در ایام نوروز، شیرینی‌پزان یزدی سفارشات زیادی را از سراسر کشور برای طبخ و ارسال این خوراکی فوق‌العاده دوست‌داشتنی دریافت می‌کنند.